Ruwatan Tumrap Kaun Muda

Ruwatan Tumrap Kaum Muda

Wulan Sura kanggone wong Jawa nduweni pangerten kang luhur tinmbang wulan-wulan liyane, sebab ing wulan iki akeh kang nganggep minangka wulan suci. Awit saka kang mangkono mau yen wulan ngene iki akeh banget para kadang/mitra padha marsudi kabudayan leluhur kang arupa ngresiki samubarang kang dianggep kena sesuker.

Ruwatan Murwakala

Apa ta kang kinaranan Ruwatan Murwakala iki ? Ruwatan Murwakala ngono sejatine kapitayan luhur wong Jawa sing isih gelem nglestarekake kabudayan lan kearipan pribadi. Wondene wong kang padha diruwat (diresiki saka sesuker) yaiku sakabehing barang kalebu awak/raga sing padha ngandhut regedan sing ora katon (nyalawadi) kaya upamnae jamasan lan kungkum ing sendhang/umbulan lan grojogan sing dianggep nduweni katiyasan linuwih. Bisa uga sing mung mapan ing ngomah, terus padha golek banyu gege sing dijupuk saka pitung (7) tuk. Terus dicampur karo Sekar Manca Warna lan padha kanggo siram sarta jamasan sakulawarga. Mangono uga padha njamasi pusaka tinggalane para leluhur (Keris-tumbak-songsong lan barang pecah belah sing migunani sok kanggo upacara). Kedadeyan kang mangkene iki wus lumaku runtut turun-maturun  wiwit jaman sejarah udakara 350 taun sadurunge masehi.

Jroning ruwatan murwakala, ana sing ngudi sarta ngusadani dhewekan sinambi nanggap juru ruwat kang karan Ki Dhalang kandha Bawana, nanging ana uga sing padha nggamblok dadi saguyup (bebarengan) kanggo ngurangi prebaya sing pancen ora sethithik.

Wondene sing perlu diruwat akeh banget jinise, nanging kang wis lumrah yaiku ana 28 jinis bocah/wong. Terus ketambahan maneh alangan sing bisa tumama ing raga jalaran kurang ati-ati yen lagi makarya, iki kira-kira ana 17 jinis. Contone, kayata, wong ngebrukake dandang lan kukusan selagine ayahi adang. Lan wong nugelake gandhik yen lagi mimis jampi, uga wong gawe omah lali masangi tutup keyong yen lagi ngedegage kuda-kuda.

Bali marang bocah/wong sing perlu diruwat ana wolulikur jinis mau, nanging ora perlu kabeh kita jlentrehake ing kene. Salah sijine yaiku anak ontang-anting (anak mung siji) sing lair lanang, yen wadon arane unting-unting. Iki pancen dadi pangane Bathara Kala, mula kudu diruwat ben slamet uripe. Tegese ora bakal nandhang reridu lan godha rencana. Ana maneh sing sing kinaranan sendhang kapi pancuran, yaiku anak telu sing lair ing tengah tiba wadon. Mula banjur disaranani kudu diruwat. Lha sing bisa ngusadani babagan iki yaiku Ki Dhalang Sangga Bawana, sebab Ki Dhalang iki sing bisa weruh pangapesane Bathara Kala. Yaiku ana rajak kang aran Sungsang Bawana Balik (Carakan Walik). Tegese pamacane kudu saka aksara pungkasan bali mring urutan kawitan (mengarep).

Ki Dhalang iki bisa mbadhe lan njabarake kekarepan kang werdine bisa gawe apese si Bathara Kala. Lan sabanjure sang Kala ora bakal bisa golek mangsan manungsa maneh sebab jimat cekelane wus kababar dening Ki Dhalang Sangga Bawana. Pengerten kang mangkene ikii yen tembunge Jawa karan “Sasmita”. Mulane wong Jawa kudu padha mangerteni ing Sasmita ben uripe bisa slamet lan ora kesurang-surang kaya kang lagi kita alami ing wektu saiki.

Manut Ajaran Filsafat sing Ilmiah

Sejatine apa kang disaranani kanthi pralambang (pralampita) ing budaya Jawa iki ora nyimpang saka pranatan kang baku. Sarehne wong Jawa kuwi ora gelem ngelokake apa anane lan nduweni rasa pangrasa aja agawe gelane lan kuciwane liyan, mula sakabehing pranatan ora bakal dibeber kanthi ngegla/wantah. Tartamtu didhasari nganggo pasemon mau.

Sebab sebenere Ki Dhalang Bawana nduweni piweling marang sing diruwat utawa wong tuwane (bapa-biyung) mangkene : sing bekti marang wong tuwa, sebab sapa maneh ing mbesuke sing dadi sesambatan yen ora mung kowe. Ki Dhalang kandha mangkono nalika ngethok rambute si sukerta ontang-anting. Kosok baline wong tuwane si sukerta uga diweling supaya ngopeni lan njaga anake sing mung sak-thil aja nganti sembrana, sebab ing mbesuke sing bakal bisa ngopeni lan ngentas kamukten yen bapa biyunge wis padha krepo/pikun. Mangono uga sukerta liya-liyane ya bakal diweling manut jinise sukertane.

Kaya mangkene iki sing kudu kita uri-uri lan dilanggengake minangka Kabudayan Kearipan Lokal sing nduweni nilai (pangerten) adi luhung. Dadi mangga pangerten budaya lokal sing becik iki kita leluri ben tetep langgeng. Sapa maneh yen ora kita sing nglestarekake budaya leluhur, sebab yen budaya Jawa bisa kebukten lan ilmiah. Dudu budaya dogma sing mung kudu manut apa jare lan kudu percaya apa sing diomongake. Yen budaya Jawa bisa dinalar lan ditlusur bener lan orane. Mula nganti ana unen-unen sapa salah bakal seleh, sapa sing duwe jangka kudu jumangkah.

Sumber: Majalah Panjebar Semangat edisi 1 Januari 2011